AKP iktidarı adeta seçim kampanyasını marketlerde başlattı. ‘Enflasyon düşüyor’ algısı ile seçimlere girmek isteyen iktidar, yüksek enflasyonun önüne geçmek için başta zincir marketler fiyatları denetim etmeye çalışıyor. Lakin, ekonomistler bunun kısa vadeli bir tahlil olsa bile seçimden sonra vatandaşları artırım yağmurunun beklediğini belirtiyor. Uzmanlar, marketlerin indirimi en fazla tüketilen eserlerde fiyat oyunları yaparak yönettiğini, ambalajların küçültülerek etiketlerin denetim edildiğini belirtiliyor. Ayrıyeten daha düşük kaliteli ve ucuz eserlerin daha fazla ön plana çıkarıldığı da vurgulanıyor.
UYARI YAPILDI
Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un zincir marketlerin genel müdürleri ile bir ortaya gelerek fahiş fiyat artışlarına müsaade vermeyeceklerini açıklamasıyla birlikte bilhassa zincir marketlerin iktidarın odağında olduğu gerçeği bir defa daha ortaya çıktı. Bakan Muş, “Piyasa düzenini ve işleyişini bozmaya dönük haksız fiyat artışlarına asla müsaade etmeyeceğiz” iletisini vermişti. Akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, katıldığı bir televizyon programında, besin perakendecileriyle görüştüğünü söz ederek, fiyat artışlarının artık makul kabul edilemeyeceğini belirtti. Nebati, “Buradan da gerek ulusal gerekse mahallî marketlere fiyatların muhakkak bir müddet artırılmaması yahut sabitlenmesi noktasında davette bulunuyorum. Biz her türlü katkıyı sağlamaya hazırız. Bu davete karşılık verenler de oldu” tabirlerini kullanmıştı. Eski İktisat Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, yılın birinci 6 ayının seçimler nedeniyle bahar havasında geçeceğini, fakat temmuz ayından itibaren Türkiye iktisadında önemli bir daralma ve yine yapılanma siyaseti uygulanacağını söyledi.
Zincir marketlerde indirim furyası
Yeni yılın birinci gününden itibaren zincir marketlerden art geriye fiyat sabitleme ve indirim kampanyaları gelmeye başladı. Bir zincir market ocak ayı boyunca 1.000 eserde fiyatlarını sabitlediğini duyurdu. Diğer bir zincir market ise ocak ayı boyunca en temel muhtaçlık eserlerini de 419 eserde fiyatları sabitlerken 3 binden fazla markalı eserde daima indirim yaptı. Zincir marketlerin yaptığı kampanyalar bununla hudutlu kalmadı. Bir öbür market ocak ayında besin ve besin dışı eser kategorilerinde 20 bin eserde yüzde 20’den yüzde 40’a varan indirim yaptığını duyurdu.
NE DEDİLER?
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu
Kalitesiz yaşama mahkum oluyoruz
ZİNCİR marketlerin fiyat sabitlenmesinin, alışveriş talebini zayıflatıcı bir tesir yaratacağını düşünüyorum. Satın alma güçlerinin daralması ile aldıkları eseri daha az alıyorlar. Bu devirde marketler daha ucuz eserlere ağırlaşacaktır. Marketler, tüketicinin aldığı eserin daha ucuz ve kalitesizine yönlendiriyor. Böylelikle tüketici kalitesiz, yetersiz eserler alıyor. Kalitesiz bir yaşama beşerler mahkum ediliyor.
Ekonomist Mehmet Çağdaş İşim
Ambalajlar küçülüyor gramajlar azaltılıyor
BAZI marketlerin fiyatları sabit tutma uygulamasına başladığını görüyoruz. Lakin, burada boyut küçültme, gramaj düşürülüp fiyatlar sabit tutuluyor. Besin ve temizlik unsurlarında yapılıyor. Fiyatı artırmamış oluyor lakin gramajı düşürüyor. Enflasyon frenlenmiyor burada. Büyük besin şirketlerinin kârlarının arttığını görüyoruz. Yani marketlerin yaptıklarına fedakârlık diyemeyiz. İkinci 6 ay ise daha sert geçecektir.
Ekonomist Dr. Oğuz Demir
Hükümet şartlara nazaran seçime gidebilir
FİYATLARDAKİ sakinlemeyi maaş artışları ile birlikte ele alırsak geçen yıla nazaran daha âlâ bir birinci altı ay yaşayabilir çalışanlar. Fakat kurun bu düzeylerde ne kadar mühlet kalacağından emin değiliz. Üst gerçek muhtemel bir hareket bu planı bozabilir. O nedenle ben hükümetin mümkün olan en kısa müddet içerisinde koşulları olgunlaştırıp seçime gideceği kanaatindeyim. Siyasi diğer bir büyük gelişme olmazsa nisan ayının ikinci yarısının başında seçim epey mümkün.
Ekonomist Murat Kubilay
Yüksek maliyetler fiyatlara yansır
TÜM marketleri denetim etmek mümkün değil. Zincir marketler bir ay sabit tuttuktan sonra bir sonraki ayda fiyatları, ortadaki ayı da telafi edecek biçimde artırabilirler. Kiralarda, işçi maliyetlerinde artışlar var. Son 5 yılda ÜFE ile TÜFE ortasında TÜİK’in hesaplamalarına nazaran yüzde 294 ayrım var. Kar marjları sabit bile bırakılsa, ÜFE’deki geçmiş devirdeki fiyat artışları TÜFE’ye yansımadığı için enflasyon ateşinin devam etmesi çok mümkün.